Stara planina predstavlja pravo ostrvo s blagom.
Proglašena je za Park prirode 1997.godine. Ova planinska lepotica je područje sa izuzetnim vrednostima sa stanovišta raznovrsnosti biljnog i životinjskog sveta i njihovih zajednica, kao i geomorfoloških, geoloških, hidroloških i hidrogeoloških osobenosti, u kojem je prisutan tradicionalni oblik života i kulturnih dobara. Površina Parka prirode Stara planina je 142.219,64 ha.
Na Staroj planini nalazi se 1195 taksona vaskularne flore, 51 vrsta mahovine, što u odnosu na nacionalnu floru čini 34% od ukupnog fonda flore Srbije. Ovde se nalaze i tercijarne i endemoreliktne biljne vrste, koje su se zadržale u klisurama, a glacijalni reklikti i endemi nalaze se na visokim delovima planine.
Izuzeto su značajne ugrožene biljne vrednosti, bilo da su malobrojne ili da su im staništa ugrožena. Ovih biljaka na Staroj planini ima 147 vrsta, a na njenim obroncima raste i 40 biljnih vrsta, koje su kao prirodne retkosti na području Srbije stavljene pod zaštitu. Neke od njih su: patuljasta perunika, planinska sasa, gorocvet, kosovski božur, žbunasta jova, stepski lužnjak, rosulja, planinski javor, šumski ljiljan, tresavski kaćun i dr.
Staru planinu pokriva biljni pokrivač od 52 biljne zajednice, a njihov raspored zavisi od ekoloških uticaja, koji se prepliću na različitim staništima. Bogatstvo vegetacije ogleda se kroz raznovrsnost žubnastih, šumskih, livadskih, pašnjačkih i tresavskih zajednica. Izdvojene su i visinske vegetacijske zone: hrastov pojas, bukov pojas, smrčev pojas, pojas subalpske žbunaste vegetacije niske kleke, borovnice i subalpske smrče, i pojas krivulja. Posebnu vrednost čine tresavske zajednice, koje se nalaze u pojasevima bukovih i četinarskih šuma na Jabučkom ravništu, Dojkinom vrelu i u predelu Arbinja.
Na Staroj planini su razvijene i reliktne polidominantne šumske zajednice, koje izgradjuju biljne vrste endemskog i reliktnog karaktera. Do sada su izdvojeni strogi prirodni rezervati:
– „Draganište” – rezervat smrčevih šuma
– „Golema reka” – bukova prašuma
– „Vražja glava” – značajan lokalitet u šumskom kompleksu Stare planine, na kojem se može pratiti spontani razvoj i sukcesija biljnih vrsta, koje su u njenom sastavu, a posebno planinskog javora.
– „Smrče” (Arbinje) – najočuvanije i najlepše smrčeve šume na Staroj planini i u Srbiji uopšte, sa tipičnim trestavskim i sfagnumskim zajednicama.
– „Kopren” – predstavlja nalazište biljaka iz porodice mesožderki
Na ovom području zastupljene su brojne životinjske grupe, koje doprinose lepoti prirode. Faunu čini 116 vrsta leptira (22 novoutvrdjene, a 6 vrsta predstavlja glacijalne relikte), 18 vrsta herpetofaune (6 vrsta vodozemaca i 12 vrsta gmizavaca), a ihtiofauna predstavljena je sa 26 vrsta.
Najveći diverzitet ptica u Srbiji, bivšoj Jugoslaviji i većem delu Balkana, nalazi se upravo na Staroj planini, gde su svoje stanište našle 203 vrste. Stara planina uključena je u registar područja od medjunarodnog značaja za ptice Evrope – IBA sa površinom od 44.000 ha. Fauna sisara zastupljena je sa 30 vrsta, a posebno se ističu tekunica, snežna voluharica, ris i medved.
Stara planina 